Inhoud

Uiterlijk en voorkomen

Variaties

Erfelijkheid van de kleur

Bandenpatroon

Erfelijkheid van het bandenpatroon

Overzicht fenotypes

Voorkomen

C. nemoralis is makkelijk te vinden. Hij komt voor op bomen, struiken, heggen, in graslanden en in de duinen.

Uiterlijk
(bron: Elseviers slakkengids, M.P. Kerney e.a.)

Het huisje van de slak is 12 - 22 (zelden 28) x 18 - 25 (zelden 32) groot.
Bol-kegelvormig, met 51/2 bolle windingen.
Hij heeft meestal een donkerbruine en verdikte mondlip. Bij onvolwassen exemplaren is deze lichter van kleur (tot wit).
Het huisje kan bruin, geel of roze zijn met opvallend contrasterende donkere spiraalbanden. Dat kunnen er hoogstens 5 zijn, maar ze kunnen ook ontbreken.

Cepaea hortensis is een slak die lijkt op C. nemoralis en ook op ongeveer dezelfde plaatsen voorkomt. C.hortensis heeft voorkeur voor meer vochtiger en natuurlijker plaatsen, maar komt vaak samen met C.nemoralis voor.
C.hortensis is is gemiddeld wat kleiner en maakt een wat minder bolle indruk.. De mondopening is war breder. Het meest opvallend is dat de omgeslagen mondlip wit tot hoogstens lichtbruin is.

Variaties bij Cepaea nemoralis
(Bron: Bron: VWO-campus, Wageningen Universiteit, Erik Dinslage e.a.)

Grootte en leeftijd

Sommige slakken zijn kleiner dan andere, omdat ze nog niet volwassen zijn of omdat ze als volwasenen gewoon klein zijn.
Een jonge slak is te onderscheiden van een volwassen slak door op de dikke rand (= lip ) aan het eind van de schelp te letten. Die ontstaat aan het eind van de groei. De lip is bij volwassen dieren meestal donker.
Bij onvolwassen slakken is de lip niet donker en gaat niet naar buiten. De lip j is dan meestal ook zacht.

Draaiing van het huisje

Het huisje van C. nemoralis is meestal naar rechts gewonden.
Soms vind je ook een linksom gewonden schelp. Dit is erfelijk bepaald, maar omdat de overerving nogal gecompliceerd is, wordt er bij dit onderzoek verder geen aandacht aan besteed.

Kleur van het huisje

De kleur van het huisje kan bruin, geel of roze zijn.
Dat is erfelijk bepaald. De eigenschap wordt veroorzaakt door één gen, waarvan drie verschillende allelen bekend zijn.

C^b (bruin) is dominant over C^r (roze). Beiden zijn dominant over C^g (geel). C^g is dus altijd recessief.
De kleur (het fenotype) wordt genoteerd als:

G = geel
R = roze
B = bruin

Bandenpatronen op het huisje

Er komt op de huisjes een aantal patronen voor. De patronen zijn genetisch bepaald.
Er zitten maximaal 5 banden op iedere winding.

Een slak met alle vijf banden wordt "12345" genoemd.
De letter van de kleur wordt daar nog voorgezet. Dus als het huisje geel is, wordt hij "G12345" genoemd.

De banden zijn genummerd vanaf de top van iedere winding.
Als bij een gele slak de bovenste twee banden missen, wordt de slak "G00345" genoemd.

Soms breiden banden zich uit en smelten zij samen. Als dit bijvoorbeeld gebeurt bij een bruine slak, waarbij de banden 4 en 5 zijn samengegaan, dan wordt dit genoteerd als "B123(45)".

Op andere variaties zoals verschil in kleur van de banden of vlekken, wordt bij dit onderzoek niet gelet.

Overzicht fenotypes

Erfelijkheid van de bandenpatronen

Aan- of afwezigheid van banden (B-gen)

De aanwezigheid van banden wordt bepaald door één gen. Het allel B⁰ (zonder bandjes) is dominant over het allel B^B (met bandjes).

B-gen
allel B⁰ = geen bandjes
allel B^B = met bandjes
B^O is dominant over B^B

Middenband (U-gen)

Als een huisje banden heeft (dus genotype B^BB^B) gaat nog een ander gen een rol spelen.
Het allel U³ van dit gen zorgt er voor dat alle banden, behalve de middelste "verdwijnt" (dus type "00300"). Dit allel is dominant over het allel U⁵ (5 bandjes "12345").

U-gen
Alleen tot expresse bij genotype B^BB^B
U³ = alle banden, behalve de middelste banden )verdwijnen
U⁵ = alle bandjes blijven
U³ is dominant over U5

Trifasciata (T-gen)

Dit gen zorgt ervoor dat de bovenste twee bandjes" verdwijnen".
Net als het U-gen speelt het dus alleen maar een rol als het huisje banden heeft en niet het middenbandgen bezit (genotype B^BB^B U⁵U⁵)

Het allel T⁰ zorgt voor het verdwijnen van de bovenste twee banden (type "00345"). Dit allel is dominant over het allel T⁵ (geen verdwijning - type "12345").

T-gen
Alleen tot expressie bij genotype B^BB^BU⁵U⁵
T⁰ = de bovenste twee bandjes verdwijnen
T⁵ = geen verdwijning van bandjes
T⁰ is dominant over T⁵

Gefuseerde banden

Dit erft gecompliceerd over en is daarom voor dit onderzoek niet zo geschikt.

Samenvatting overerving bandenpatroon

B⁰B⁰ en B⁰B^B met willekeurige allelen samencombinatie van het T-gen en het U-gen ---> fenotype "00000"

B^BB^B , U³U³ met willekeurige allellen combinatie van het T-gen ---> fenotype "00300"

B^BB^B , U⁵U⁵, T⁰T⁰ en B^BB^B , U⁵U⁵, T⁰T⁵ ---> fenotype "00345"

B^BB^B , U⁵U⁵, T⁵T⁵ ---> fenotype "12345"

Terug naar techniekkaart 8.10.1